باستان‌شناسانی که به تحقیق و بررسی محوطه باستانی پیشاتاریخی استون هنج مشغول‌اند، به مجموعه‌ای از بناهای تاریخی اسرارآمیز رسیده‌اند که تا پیش از این ناشناخته بود.

آن‌ها با به‌کارگیری روش تشخیصی ویژه برای تجزیه‌ و تحلیل زمین، برای نخستین بار نشان دادند مردم دوران پیشاتاریخ چگونه حفره‌های وسیع مدوری در بستر گچی چشم‌انداز استون هنج حفر کردند.

حدود ۱۰۰ مورد از این حفره‌ها و گودال‌های مرموز که به‌تازگی کشف شده‌اند، عمقی بین ۴ تا ۶ متر و برخی از آن‌ها دست کم ۲ متر عمق دارند.

برای حفر برخی از حفره‌ها باید دست‌کم ۲۵ متر مکعب (حدود ۶۰ تن) گچ جامد را به‌صورت روش‌مند از زمین خارج می‌کردند‌ــ کاری که برای مردم دوران پیشاتاریخ، که صرفا ابزار سنگی و چوبی، کلنگ شاخ گوزن و احتمالا آتش (برای کمک به خرد کردن گچ) داشتند، زمان‌بر محسوب می‌شد.

 درواقع، تعداد کمی از چاله‌ها و گودال‌های حفرشده را با استخراج و انتقال ۴۰ تا ۶۰ متر مکعب (۱۰۰ تا ۱۵۰ تن) گچ ایجاد کرده‌اند.

تعداد وسیعی از بناهای حفرشده در دوران پیشاتاریخ که به‌تازگی کشف شده‌اند در سرتاسر منطقه مقدس استون هنج پراکنده‌اند که باستان‌شناسان را مبهوت کرده است‌ــ چون تاکنون نتوانسته‌اند دلیلی روشن و قاطع برای ایجاد آن‌ها بیابند.

شواهد موجود حاکی از آن است که آن‌ها طبقه‌ای از بناهای کاملا ناشناخته دوران پیشاتاریخ‌اند، اما در دوره‌های زمانی کاملا متفاوتی در پیشاتاریخ ساخته شده‌اند.

پژوهش‌های باستان‌شناسی تاکنون نشان داده است که کهن‌ترین نمونه حدود ۸۰۰۰ سال پیش از میلاد (دست‌کم ۵۰۰۰ سال پیش از وجود استون هنج) بنا شده است، در حالی که سایر بناها ۵۰۰ سال قبل از استون هنج از سنگ بستر استخراج شده‌اند‌ــ و بناهای دیگری هم هستند که در زمان زوال استون هنج ساخته شدند.

محدوده زمانی وسیع این نوع بناهای تاریخی بزرگ که به‌تازگی کشف شده‌اند نشان می‌دهد که در هر دوره، سازندگان دوره‌های میان‌سنگی، نوسنگی و عصر برنز آن‌ها را با اهداف بسیار متفاوتی ساخته‌اند.  

ممکن است برخی از آن‌ها را در دوره میان‌سنگی (عصر حجر میانه) به‌مثابه تله‌های شکار با طراحی پیچیده ساخته باشند.

این احتمال نیز وجود دارد که بسیاری از آن‌ها را در عصر نوسنگی و عصر برنز برای اهداف آیینی حفر کرده باشند. در واقع، به نظر می‌رسد که مجموعه‌های اصلی این گودال‌های حفرشده در سنگ که به‌تازگی کشف شده‌اند، عمدا به گونه‌ای قرار گرفته‌اند که به سمت استون هنج مشرف باشند، و تصور می‌شود که اکثرشان در عصر برنز ساخته شده‌اند.

پروفسور پل گاروود، باستان‌شناس از دانشگاه برمینگام و از پژوهشگران این پروژه، گفت: «اکتشاف‌های جدید ما نشان می‌دهد که چشم‌انداز پیشاتاریخ استون هنج حتی از آنچه فکر می‌کردیم پیچیده‌تر است. کار ما نشان می‌دهد که مشهورترین منطقه باستان‌شناسی بریتانیا هنوز اسرار زیادی برای فاش کردن دارد.»

روش تشخیص ویژه‌ای که گروه باستان‌شناسی برای تجزیه و تحلیل زمین از آن استفاده کرده است به القای الکترومغناطیسی (EMI) معروف است‌ــ و نخستین بار است که از این روش در چنین مقیاس وسیعی استفاده می‌شود. همچنین اولین بار است که کارایی این روش از طریق حفاری‌‌های نمونه‌برداری اثبات شده است.

باستان‌شناسان و سایر دانشمندان‌ــ از دانشگاه برمینگام و دانشگاه گنت بلژیک‌ــ با استفاده از روش القای الکترومغناطیسی، ۲.۵ کیلومتر مربع از محوطه پیشاتاریخ استون هنج را بررسی کردند.

پروفسور فیلیپ دی اسمد، متخصص ژئوفیزیک [فیزیک زمین] دانشگاه گنت، گفت:«بررسی ژئوفیزیکی به ما امکان می‌دهد آنچه زیر سطح کل محوطه مدفون است مجسم کنیم.»

آن‌ها در مجموع، ۲۵۰۰ گودال حفرشده از سنگ‌ــ از جمله حدود ۳۰۰ گودال با قطر بیش از ۲.۵ متر پیدا کردند (حدود ۱۰۰ مورد از آن‌ها ۴ تا ۶ متر قطر داشت).

قدیمی‌ترین نمونه گودالی به قطر ۴ متر وعمق ۲.۲ متر است که به اوایل دوره میان‌سنگی (حدود ۸۰۰۰ سال پیش از میلاد) برمی‌گردد. این گودال نمای بسیار غیرعادی [به شکل حرف Y انگلیسی] داشت که احتمال می‌رود تله حیوانات بوده باشد.

قسمت فوقانی این ِY شامل یک گودال مخروطی معکوس (البته مخروط بی‌سر) است، در حالی که نیمه تحتانی آن (بخش دم Y) از یک ستون استوانه‌ای عمودی به قطر ۱.۵ متر تشکیل شده است.

دایره‌ای به قطر یک متر به شکل شاید معناداری درست ۱۰ متر دورتر از یک قطعه سنگی مدور قرار داشت (که برخی از آن‌ها در اصل تا ۷۵ سانتیمتر عمق داشت) و احتمالا سکویی مسطح (که به‌عمد در شیب تپه ایجاد شده) برای بادگیری چوبی یا سرپناهی ابتدایی بوده است. قدمت این مسکن موقت احتمالی (که شاید هم نوعی ویگوام یا خیمه‌ باشد) مشخص نشده است‌ــ اما امکان دارد به دوران میان‌سنگی برگردد و در این صورت، شاید شکارچیانی که تله‌های احتمالی را ساخته‌اند از آن استفاده می‌کردند.  

سازه‌های دوران میان‌سنگی در بریتانیا بسیار نادرند. در واقع، اگر سکوی صخره‌ای کم‌عمق (که چندین سوراخ کوچک احتمالی در مجاورت آن قرار دارد) کف نوعی سکونتگاه میان‌سنگی باشد، قدیمی‌ترین مکان «خانه» در محوطه استون هنج خواهد بود. این کشف (گواهی برای مجموعه سه ستون هرمی چوبی عظیم به سبک توتم) که در اواسط قرن بیستم رخ داد‌ــ و گودال سنگی حفرشده در دوران میان‌سنگی (و احتمالا سکوی خانه) که به‌تازگی کشف شده است، گواه دیگری از اهمیت منطقه استون هنج در آن دوران بسیار اولیه تاریخ است.

داده‌های حاصل از پژوهش‌ و بررسی محوطه استون هنج به‌تازگی در نشریه علوم باستان‌شناسی (Journal of Archaeological Science) منتشر شده که از امروز در https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0305440322000152?via%3Dihubاین‌جا در دسترس است.